Nằm cách trung tâm Hà Nội không xa về phía Tây với hơn 50km là một công trình kiến trúc quân sự cổ được xây dựng vào năm 1822 triều vua Minh Mạng: Thành cổ Sơn Tây. Thành Sơn Tây là một trọng trấn của toàn bộ khu vực phía Tây thành Hà Nội. Vậy, Thành có giá trị-lịch sử văn hoá như thế nào, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu.

Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, người dân Nam Hồng (Đông Anh) đã xây dựng nên một hệ thống địa đạo liên hoàn giữa các gia đình, thôn xóm để phòng tránh những trận càn quét của địch, bảo toàn lực lượng cho kháng chiến lâu dài. Địa đạo Nam Hồng là địa đạo đầu tiên ra đời ở Bắc Bộ, thể hiện sự độc đáo và sáng tạo của người dân, đóng góp chung vào nghệ thuật quân sự Việt Nam giữa thế kỷ XX.

Trong suốt thế kỷ 19, Thành cổ Sơn Tây là một trọng trấn của toàn bộ khu vực phía Tây thành Hà Nội. Những sự kiện lớn của toà thành liên quan đến những cuộc chiến chống Pháp của triều đình nhà Nguyễn với những nhân vật lịch sử của Việt Nam thời đó như Tổng đốc Hoàng Kế Viêm, tướng Cờ Đen Lưu Vĩnh Phúc trong giai đoạn 1872 và 1883. Năm 1983, quân Pháp tiến công toà thành đánh bại quân Cờ Đen và chiếm đóng toà thành.

Văn hoá Sơn Vi mang tên xã Sơn Vi, huyện Lâm Thao tỉnh Phú Thọ, do các nhà khảo cổ Việt Nam phát hiện và xác lập danh pháp vào năm 1968. Đến nay, hơn 140 địa điểm Văn hóa Sơn Vi được phát hiện, phân bố chủ yếu trên các đồi gò trung du, một số di tích hang động Bắc Việt Nam. Công cụ đều làm từ đá cuội sông suối, ghè đẽo một mặt là chính, vết ghè trên một rìa cạnh tạo ra công cụ mũi nhọn, rìa lưỡi dọc, rìa lưỡi ngang, phần tư viên cuội, hai hoặc ba rìa; cùng với một số công cụ mảnh tước kém định hình.

Thành Hà Nội thời Nguyễn hiện còn chứa rất nhiều di tích khảo cổ học và di tích kiến trúc, trong đó những di tích kiến trúc đã trở thành biểu trưng của Thăng Long- Hà Nội qua hàng nghìn năm lịch sử.

Nguyễn Văn Thành (1758-1817), người gốc Quảng Điền phủ Thừa Thiên (Huế). Ông là một người toàn tài, người con ưu tú của non sông và có nhiều đóng góp trên các lĩnh vực: Kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội…Trong thời kỳ làm quan ở Thăng Long (khi đó gọi là Bắc Thành) ông giữ chức Bắc Thành Tổng trấn nên ông còn được gọi là Bắc thành Tổng Trấn Nguyễn Văn Thành.

Có thể nói, thành Hà Nội thời Nguyễn là một tòa thành xây nối tiếp thành Thăng Long của các thời Lý- Trần- Lê sơ- Mạc- Lê trung hưng. Quy mô của tòa thành này theo xác định của giới nghiên cứu là gần trùng với tòa Cấm thành Thăng Long thời Lý- Trần- Lê (có thể có xê dịch to nhỏ hơn một chút). Các kiến trúc mới được xây dựng rất nhiều. Trong quá trình phá bỏ thành Thăng Long, nhà Nguyễn vẫn giữ lại được một vài di tích quan trọng của thời Lê trung hưng như di tích Đoan Môn, dấu tích nền điện Kính Thiên với bộ thành bậc đá còn tương đối nguyên vẹn thời Lê sơ. Bộ di vật này đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận Bảo vật Quốc gia năm 2020.

Hàng rong không chỉ ở Hà Nội mới có nhưng hàng rong trên đường phố Hà Nội đã tạo nên nét đẹp riêng trong văn hóa của phố thị. Ở nơi đây người ta đi bán rong đủ mọi thứ thực phẩm: rau, củ, quả, tào phớ, xôi, chè, bánh mì...; đồ gia dụng: xoong, nồi, rổ, rá, chổi, thảm...; sửa chữa rong, mài dao kéo, thu mua phế liệu... Đặc biệt là những hàng hoa rong trên phố như tô điểm cho bức tranh phố xá thêm phần thi vị, đã tốn nhiều giấy mực của thi sỹ.

Muốn hiểu về văn hóa lịch sử của một vùng đất thì không thể nào không biết về đặc điểm địa lý của nơi đó. Trong các vùng văn hóa đa dạng của Việt Nam, châu thổ Bắc bộ là cái nôi hình thành dân tộc Việt, một vùng văn hóa độc đáo và đặc sắc. Châu thổ Bắc bộ với địa hình đồi núi xen kẽ đồng bằng và thung lũng, hệ thống sông ngòi dày đặc đã sản sinh ra các nền văn hóa lớn, nối tiếp nhau phát triển.

Đất phù sa là nhóm đất chiếm diện tích lớn nhất ở Hà Nội do dòng sông Hồng bồi đắp qua các thời kỳ khác nhau trong giai đoạn đệ tứ. Nhóm đất này được phân bố chủ yếu ở vùng đồng bằng và đồng bằng xen gò với diện tích 179.470,9 ha, chiếm 65,8% tổng diện tích các loại đất.